Lajm nga “topi i kristaltë”, pa asnjë dëshmi
Published in Recensione
on 20 - 01 - 2017 Author: Agron Vrangalla[Recension: “Të premten do të publikohen bisedat e Ali Ahmetit dhe Artan Grubit me Grupin e Kumanovës”]
Shpikin një lajm, i vënë një emër, dhe për më tepër, e quajnë dhe ekskluziv. Normal që do të jetë ekskluziv, se vetëm ti e ke, por problemi është se çfarë ke? Ka shumë raste kur lajme, të cilat nuk kanë lidhje me realitetin apo merren me parashikimin e ardhmërisë, po zënë hapësirat e portaleve në vendin tonë. Përveçse me propagandë, kjo çështje ka lidhje edhe me dëshirën që ajo, e cila parashikohet, të ndodhë edhe me të vërtetë. Pra, unë po e jap një lajm sepse kam dëshirë që ai lajm të jetë i vërtetë një ditë. Meqë s’ka ndodhur akoma, po e jap një herë lajmin se edhe mund të ndodhë në të ardhmen, ku i dihet. Këto janë pak a shumë disa prej arsyeve se pse publikohen këto lajme, të cilat, në mungesë të dëshmive, paraqesin një lloj vetëiniciative për të “projektuar” të ardhmen sipas shijes së redaksisë.
Linku për te artikulli origjinal: Të premten do të publikohen bisedat e Ali Ahmetit dhe Artan Grubit me Grupin e Kumanovës
Data dhe koha e publikimit: 18.01.2017
Data e recensionit: 19.01.2017
Recensues: Agron Vrangalla
Gjëja e parë dhe kryesore që duhet sqaruar është kjo që në gazetarinë informative nuk ka vetë të parë, nuk ka një “unë”. Ka vetëm ai, ajo, ata, ato. “E thonë”, jo “e them”, “e mendojnë” jo “e mendoj”.
Ndërkohë që në disa raste, gazetarët tentojnë të përshkohen si peri nëpër gjilpërë për të dalë “në anën tjetër”, në një anë krejtësisht personale, subjektive, asnjëherë të lejuar në shkrimin e lajmeve.
Zakonisht këto përshkime dhe vlerësime nuk lihen të thata, por bashkëngjiten me lajme të vërteta. Merret një ngjarje që vërtetë ka ndodhur dhe befas, në mënyrë hileqare, injektohet një ide, të cilën ai që shkruan lajmin ndoshta ka kohë që e sheh, në ëndërr. Meqenëse ajo ngjarje nuk ka ndodhur e nuk po ndodh dhe durimi është humbur, atëherë kjo dëshirë inkorporohet brenda lajmit të vërtetë, në formë të parashikimit të pabazë.
Teksti që është përzgjedhur të recensohet, është një shembull tipik i asaj që u tha më lart. Kemi një ngjarje rreth mbajtjes së procesit të zgjatur gjyqësor mbi rastin e “Lagjes së Trimave”. Shumë bukur thuhet se avokatët nuk kanë dhënë detaje lidhur me vazhdimin e seancës apo epilogun e saj. Ndërsa, gazeta “Lajm” ka marrë vesh se gjatë asaj seance janë prezantuar disa dëshmi të 9 majit, 2015, ditën kur filloi përleshja në mes grupit të armatosur dhe forcave policore të shtetit. Mirëpo, një burim “shumë konfidencial” që vetëm ata e kanë, i ka thënë kësaj gazete (e i njëjti më pas është cituar nga INA-Online), se në seancën e ardhshme do të paraqiten bisedat e 9 dhe 10 majit, ku, siç thuhet “në mesin e këtyre bisedave me siguri do të jenë edhe ato të Ali Ahmetit dhe Artan Grubit, për të cilat veçmë ka folur Sulejman Osmani”.
Lind pyetja: Ç’do me thënë “me siguri”? “Nuk është çudi”, “ka mundësi”, “nuk i dihet”, “është e mundur”, “mos thuaj dy herë”, “ta them unë ç’ke ti”? Janë shprehje që përdoren në biseda të përditshme, mirëpo në gazetarinë e gjithë rruzullit tokësor janë të papranueshme. Aty përmendet edhe Sulejman Osmani, që është i dyshuar se ka dorë në këtë rast, e që paska thënë se ekzistojnë biseda të regjistruara të Ahmetit dhe Grubit. Bukuri. Ku janë bisedat? Të gjenden bisedat, të verifikohet autenticiteti i tyre dhe më pas pse edhe të mos publikohen, sigurisht duke i dërguar të njëjtat edhe në Prokurori. Kështu është rendi.
Mund të ketë edhe një variant tjetër, ku pa folur askush, të dalë ndonjë zyrtar dhe të thotë se disponon me ato telefonata (siç ndodhi me “bombat”), t’i publikojë dhe mediat më pas të kenë të drejtë të flasin për to dhe t’i përdorin si dëshmi dhe fakte në përmbajtjet e tyre.
Sidoqoftë, thelbi i këtij diskutimi është se media nuk flet “në ajër”. Kjo tezë mund të kundërshtohet nga dikush që vendos si shtyllë kryesore gazetarinë hulumtuese, duke thënë se sa të presim ne prokurorinë e të gjitha këto, po i futemi vetë hulumtimit, sepse ne si media e kemi për detyrë të zbulojmë të pathënat dhe të palarat e politikanëve. E gjitha kjo është në rregull, por ky lajm nuk ka lidhje me gazetarinë hulumtuese. Po të ishte ashtu, po të verifikohej teza me ndonjë burim të bedueshëm ose dëshmi, do të kishte fituar një bravo të madhe nga të gjithë. Është jetike vërtetësia e fakteve, pa atë, nuk kemi bërë asgjë, vetëm se kemi gënjyer veten e publikun se gjoja po gërmojmë ca “sekrete të mëdha”, që, të shpalosura në këtë mënyre, del se vetëm ne i dimë.
INFOGRAPHIC
TRUTHFULNESS
ka fakte
nuk mund të përcaktohet saktësia e pohimeve
nuk mund të përcaktohet vërtetësia e deklaratave
SOURCES OF INFORMATION
ka burime të evidentuara
jozyrtare
1 burim
një palë
EXTENSIVENESS
jogjithëpërfshirës
informata të fshehura
BIAS
pjesërisht e paraqet të vërtetën
ka shtrembërim të së vërtetës (spin)
informata të rrejshme
është i njëanshëm
anshmëri politike, anshmëri tjetër
COMMENTING
ka elemente të komentimit
të integruara me faktet
PLAGIARISM
kopje të plotë
TITLE QUALITY
dezinformon
jokreativ
senzacionalist
joadekuat
tendencioz
PHOTOGRAPH
ka
adekuate
as manipulon as informon - është vënë vetëm si ilustrim
nuk është theksuar autori (burimi)
HATE SPEECH
nuk ka gjuhë ofenduese
nuk ka gjuhë të urrejtjes
nuk nxit për përdorimin e dhunës
nuk diskriminon
EDITED FOR THE WEB
i lexueshëm
nuk aplikohet
nuk ka linke kontekstuale
i rregulluar në aspekt stilistik
i palidhur me tag-e